Ağız Kuruluğu

AĞIZ KURULUĞU

Ağız kuruluğu veya kserostomi, ağzınızdaki tükürük bezlerinin ağzınızı ıslak tutmak için yeterli tükürük üretemediği bir durumu ifade eder. Ağız kuruluğu genellikle belirli ilaçların yan etkisinden, yaşlanma sorunlarından veya kanser tedavilerinin sonucu olarak ortaya çıkar. Tükürük, bakteriler tarafından üretilen asitleri etkisiz hale getirerek, bakteri üremesini sınırlar ve diş çürümesini önlemeye yardımcı olur. Tükürük ayrıca tat alma yeteneğinizi geliştirir ve çiğnemeyi ve yutmayı kolaylaştırır. Ek olarak, tükürükteki enzimler sindirime yardımcı olur. Azalmış tükürük ve bunun sonucunda ortaya çıkan ağız kuruluğunun, diş ve diş eti sağlığı, iştah ve yemekten aldığınız zevk üzerinde büyük etkisi olacaktır.

Belirtiler

Yeterince tükürük üretmiyorsanız, şu belirtilere sebep olabilir:

• Ağzınızda kuruluk veya yapışkanlık hissi
• Sık sık susama
• Dilde karıncalanma hissi
• Tükürük bezlerinde büyüme
• Kalın ve lifli görünen tükürük
• Ağız kokusu
• Çiğneme, konuşma ve yutma güçlüğü
• Boğaz ağrısı ve ses kısıklığı
• Kuru veya oluklu dil
• Değişen bir tat alma duyusu
• Protez takma sorunları

Nedenler

• İlaçlar: Depresyon, yüksek tansiyon ve anksiyete tedavisinde kullanılan bazı ilaçların yanı sıra antihistaminikler, dekonjestanlar, kas gevşeticiler ve ağrı kesici ilaçlar ağız kuruluğu yapabilir.
• Yaşlanma: Birçok kişi yaşlandıkça ağız kuruluğu yaşar. Bu duruma katkıda bulunan faktörler arasında belirli ilaçların kullanımı, vücudun ilaçları işleme yeteneğindeki değişiklikler, yetersiz beslenme ve uzun süreli sağlık sorunları yer alır.
• Kanser tedavisi: Kemoterapi ilaçları tükürüğün yapısını ve üretilen miktarı değiştirebilir. Başınıza ve boynunuza uygulanan radyasyon-ışın tedavileri tükürük bezlerine zarar vererek tükürük üretiminde belirgin bir azalmaya neden olabilir.
• Sinir hasarı: Baş ve boyun bölgenizde sinir hasarına neden olan bir yaralanma veya ameliyat ağız kuruluğuna neden olabilir.
• Diğer sağlık koşulları: Diyabet-şeker hastalığı, felç, ağızdaki mantar enfeksiyonu (pamukçuk) veya Alzheimer hastalığı, Sjögren sendromu veya HIV/AIDS gibi otoimmün hastalıklar ağız kuruluğu yapabilir. Böbrek yetmezliği, tiroid hastalıkları, kansızlık, verem gibi hastalıklar da ağız kuruluğu yapabilir.
• Burun tıkanıklığı, ağızdan nefes almak, horlamak ve oda havasının kuru olması da ağız kuruluğuna katkıda bulunabilir.
• Tütün ve alkol kullanımı: Alkol ve sigara içmek veya tütün çiğnemek ağız kuruluğu şikayetlerini artırabilir.
• Uyuşturucu kullanımı: Metamfetamin kullanımı şiddetli ağız kuruluğuna ve “meth ağzı” olarak da bilinen dişlere zararlı bir duruma sebep olur. Esrar da ağız kuruluğuna neden olabilir.

Komplikasyonlar

Yeterli tükürüğünüz yoksa ve ağız kuruluğu geliştirirseniz, bu durum şunlara yol açabilir:

• Artan plak, diş çürüğü ve diş eti hastalığı
• Ağız yaraları
• Ağzınızda mantar enfeksiyonu (pamukçuk)
• Ağzınızın köşelerinde yaralar veya çatlamış dudaklar
• Çiğneme ve yutma sorunları nedeniyle yetersiz beslenme

Teşhis

Ağız kuruluğunuzun nedenini belirlemek için tıbbi geçmişinizi ve reçetesiz satılan ilaçlar da dahil olmak üzere aldığınız tüm ilaçları gözden geçirmek gerekir. Ayrıca ayrıntılı bir ağız muayenesi iyi olacaktır.

Bazen kuru ağzınızın nedenini belirlemek için kan testlerine, tükürük bezlerinizin görüntüleme taramalarına veya ne kadar tükürük ürettiğinizi ölçen testlere ihtiyacınız olabilir. Yeni tanı şeker hastalığı ağız kuruluğu, sık tuvalete çıkma ve bol su içmeye sebep olabileceği için mutlaka kan şekeri bakılmalıdır.  Ayrıca tiroid rahatsızlıkları ve kalsiyum bozuklukları ağız kuruluğu yapabilir.  Kan seviyelerine bakmak gerekir.

Doktorunuz ağız kuruluğunuzun Sjögren sendromundan kaynaklandığından şüpheleniyorsa, tükürük bezlerinden alınan küçük bir hücre örneği (biyopsi) test için gönderilebilir.

Tedavi

Tedaviniz ağız kuruluğunuzun nedenine bağlıdır. Doktorunuz veya diş hekiminiz şunları yapabilir:

• Ağız kuruluğuna neden olan ilaçları değiştirin. Değiştirmek mümkün değilse belki doz azaltılabilir.
• Ağzınızı nemlendirecek ürünler kullanılabilir (ağız gargaraları, yapay tükürük veya nemlendiriciler olabilir). Ağız kuruluğu için tasarlanmış, özellikle ksilitol içeren ağız gargaraları, diş çürümesine karşı koruma da sağlar (Biotene ve Act Dry Mouth )
• Tükürüğü uyaran ilaçlar: pilokarpin (Salagen) veya cevimeline (Evoxac)
• Dişlerinizi koruyun: Çürükleri önlemek için florürlü ilaçlar veya haftalık klorheksidin kullanılabilir.

Yaşam tarzı değişikliği ve ev ilaçları

• Ağzınızı nemlendirmek için bol su içmek, şekersiz içecekleri aralıklı yudumlamak, buz parçası emmek ve çiğneme-yutmaya yardımcı olması için yemek sırasında su içmek denenebilir.
• Şekersiz sakız çiğnemek veya şekersiz sert şekerleri emmek faydalı olabilir. Ksilitol içeren ürünler de çürükleri önlemeye yardımcı olabilir. Ancak bazı kişilerde şekersiz sakızlarda bulunan ksilitol, çok miktarda tüketildiğinde gaz veya ishale neden olabilir.
• Ksilitol veya karboksimetilselüloz veya hidroksietil selüloz içeren nemlendirici jeller faydalı olabilir.
• Ağızdan değil burundan nefes alın. Horlama, gece boyunca ağzınızdan nefes almanıza neden oluyorsa tedavi görmeniz gerekebilir.
• Geceleri odanızı nemlendirin.
• E vitamini yönünden zengin kremler, dudak kuruluğu için kullanılabilir.
• Baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalı ve yemekler çok sıcak tüketilmemelidir.
• Kuru veya çatlamış bölgeleri yatıştırmak için dudaklarınızı nemlendirin.

Belirtilerinizi daha da kötüleştirebilecek ürünlerden kaçının. Bunlar şunları içerir:

• Kafein ve alkol: Bu ürünler kuruluk ve tahrişe neden olabilir. Alkol içeren gargara kullanmayın.
• Tüm tütünler: Sigara içiyorsanız veya tütün çiğniyorsanız bırakın, çünkü tütün ürünleri ağzınızı kurutabilir ve tahriş edebilir.
• Antihistaminikler (kaşıntı ilaçları ) ve dekonjestanlar (burun açıcıları): Bunlar ağız kuruluğunuzu kötüleştirebilir.
• Şekerli veya asitli yiyecekler ve şekerlemeler: Bunlar diş çürümesi riskini artırır. Ayrıca tahrişe neden olabileceğinden baharatlı veya tuzlu yiyeceklerden kaçının.

Tükürük, dişlerinizin ve ağzınızın sağlığını korumak için önemlidir. Dişlerinizi korumak için bu adımları atmak ağız kuruluğu durumunuza da yardımcı olabilir:

• Dişlerinizi florürlü diş macunu ile fırçalayın ve dişlerinizi diş ipi ile temizleyin.
• Diş çürüklerini önlemeye yardımcı olması için dişlerinizi muayene ettirin ve plakları çıkarmak için yılda en az iki kez diş hekiminize görünün.